( برداشت های تربیتی از آیات حج)
لَیْسَ عَلَیْکُمْ جُناحٌ أَنْ تَبْتَغُوا فَضْلًا مِنْ رَبِّکُمْ فَإِذا أَفَضْتُمْ مِنْ عَرَفاتٍ فَاذْکُرُوا اللَّهَ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرامِ وَ اذْکُرُوهُ کَما هَداکُمْ وَ إِنْ کُنْتُمْ مِنْ قَبْلِهِ لَمِنَ الضَّالِّینَ (بقره 198)
گناهی بر شما نیست که از فضلِ پروردگارتان (و از منافع اقتصادی در ایّام حج) طلب کنید (که یکی از منافع حج، پی ریزیِ یک اقتصادِ صحیح است). و هنگامی که از «عرفات» کوچ کردید، خدا را نزد «مشعَر الحرام» یاد کنید! او را یاد کنید همان‌طور که شما را هدایت نمود و قطعاً شما پیش از این، از گمراهان بودید.
هدف تربیتی :معرفی و بیان برخی منافع حج
هدف رفتاری :در همه مراحل حج و در کنار انجام مناسک و اعمال حج ، یاد خدا را در دل زنده نگه دارید .
واژه شناسی : افضتم : کوچ کردید. فیض به معنى پر شدن و جارى شدن است. کوچیدن از عرفات را افاضه گفته اند که در اثر کثرت مردم به جریان آب تشبیه شده است. عرفات : بیابان وسیعى است در 25 کیلومترى مکه، محل وقوف حاجیان مى باشد.مشعر: بیابانی میان عرفات و «منى» از محلى بنام «مأزمین» شروع شده و به محلى بنام «وادى محسر» مى رسد، به آن مزدلفه نیز می گویند
برداشت از آیه:
1/ روایت مرتبط :الصّادق (علیه السلام)- لَیْسَ عَلَیْکُمْ جُناحٌ أَنْ تَبْتَغُوا فَضْلًا مِنْ رَبِّکُمْ یَعْنِی الرِّزْقَ إِذَا أَحَلَّ الرَّجُلُ مِنْ إِحْرَامِهِ وَ قَضَی نُسُکَهُ فَلْیَشْتَرِ وَ لْیَبِعْ فِی الْمَوْسِمِ.
امام صادق (علیه السلام) [در تفسیر ایه ] فرمودند: منظور از فضل، روزی است. هنگامی که مرد، از احرام خارج شد و مناسک حج را به پایان رسانید، می‌تواند در موسم حج، به تجارت مشغول شود.
2/در روایتی دیگر امام صادق علیه السلام در معنی واژه فضل فرمودند : أَنْ تَبْتَغُوا فَضْلًا مِنْ رَبِّکُمْ أیْ مَغْفِرَهًٍْ مِنْ رَبّکُمْ. «از فضل پروردگارتان بهره بگیرید»، یعنی از پروردگارتان، طلب مغفرت کنید
3/ براساس مفاهیم این آیه و روایات وارده انجام فعالیت های اقتصادی و رسیدگی به اوضاع معیشتی خود و جامعه و تبادل منافع اقتصادی و تجاری در سفر حج نه تنها اشکالی ندارد بلکه از منافع حج می باشد،تشکیل اقتصاد اسلامی و جبهه واحد اقتصادی جهان اسلام از منافع این کنگره جهانی است .
4/ ذکر و یاد خدا ،آخرت گرایی و توجه به معنویت به معنای رها کردن و بی توجهی به امور دنیایی نیست چرا که در اسلام رهبانیت وجود ندارد
در کنار توجه به معاد و آخرت ، می توان با حفظ هدف یعنی " یاد و خدا " امور اقتصادی را مدیریت کرد.
5/اگر چه انجام مناسک و اعمال حج و حضور در عرفات و مشعر یا سایر مشاعر مقدس، خود تبعیت و اطاعت از خداست اما این آیه تاکید مهمی دارد و آن " ذکر و یاد خدا " در همه این اعمال است .( فَإِذا أَفَضْتُمْ مِنْ عَرَفاتٍ فَاذْکُرُوا اللَّهَ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرامِ)با این که در مشعر هیچ گونه عملی جز حضور و وقوف واجب نشده است پس این ذکر چیست ؟ یاد خدا یعنی این که خدا را در همه مراحل ، در هر مکان و زمان حاضر و ناظر بدانیم و سبک زندگی خود را رنگ خدایی ببخشیم ، که یاد خدا آرامش بخش است
کارگزاران فرهنگی( بعثه وروحانیون محترم ) ومسئولان اجرایی ( ستاد ، مدیران و عوامل عزیز ) بستر لازم را برای ایجاد آرامش روانی جهت یاد و ذکر خدا بدون ایجاد اضطراب و تشویش و استرس برای حجاج محترم فراهم آورند،
متاسفانه گاه دیده می شود شتابزدگی و عجله ، سخت گیری ها و ایجاد استرس در حجاج سبب می شود " لذت یاد خدا و حضور در این مشاعر مقدسه فدای امور حاشیه ای شود ، از این فضل و مغفرت الهی استفاده کنیم ، که ممکن است فرصت حج فقط یک بار نصیب فرد شود.خادم الحجاج
